زیر نگاه خداوند 

۳۶۵ روز در صحبت قرآن، نوشته استاد حسین محی‌الدین الهی قمشه‌ای، کتاب چهارم از مجموعه کتاب‌های جوانان و فرهنگ جهانی است. این مجموعه با هدف شناساندن فرهنگ و ادبیات به جوانان اولین بار سال ۱۳۹۰ به همت نشر سخن تدوین و منتشر شده است.

 

کتاب «۳۶۵ روز در صحبت قرآن» ۳۶۵ قطعه کوتاه و بلند از قرآن برای آشنایی جوانان با تعلیمات فراگیر قرآن انتخاب شده و کوشش شده است که این گنجینه تصویری از ابعاد گوناگون کلام آسمانی برای مخاطب ترسیم کند.

 

این کتاب، تفسیر در معنی اصطلاحی کلمه مانند تفاسیری چون کشاف و مجمع البیان و امثال آن نیست، بلکه بیشتر انعکاسی از کتاب وحی در ادب عرفانی فارسی و اسلامی است و نگاهی دارد به قرآن از دیدگاه ادبی، زیباشناسی و اخلاقی، اجتماعی و عرفانی.

 

گروه اندیشه ایکنا به منظور بهره‌مندی مخاطبان خود از این گنجینه قرآنی و ادبی اقدام به انتشار قطعه‌هایی از کتاب «در صحبت قرآن» کرده است. دویست و شصت و دومین قسمت از تحفه این کتاب با عنوان «در زیر نگاه خداوند» تقدیم مخاطبان گرامی می‌شود.

 

 

همانا که ما آن(کتاب حکمت بیان) را در شب قدر نازل کردیم(1) و چگونه منزلت این شب را درک خواهی کرد(2) شب قدر از هزار ماه روشن‌تر است(3) در این شب فرشتگان و روح(الامین) به اذان پروردگارشان نازل می‌شوند و فرامین و هدایای الهی را بر مردمان می‌آورند(4) و این شب تمام سلام و امنیت است تا سپیده‌دم و تمام درود و تحیّت است تا صبح(آگاهی)(5). 

 

در روایات اسلامی آمده است که تمامی روح و پیام قرآن در ماه مبارک رمضان، در یکی از شب‌های این ماه که شب قدر شناخته شده، بر قلب پیامبر نازل شده است، اما قرآن تفصیلی که بیش از شش هزار آیه است به تدریج ظرف 23 سال بعد از بعثت پیامبر در زمان‌های متفاوت بر قلب پیغمبر وارد شده است. بنابراین می‌توان گفت که جوهر حقایق قرآن که در همان کلمه توحیدی یعنی لا اله الا الله خلاصه می‌شود در یک شب نورانی که قلب پیامبر بیشترین آمادگی را برای دریافت پیام‌های آسمانی داشته دریافت شده است و اگر پیامبر فرمود فلاح و رستگاری در همین کلمه «لا اله الا الله» است سخنی به گزاف نیست، زیرا آن «لا» که در آغاز جمله آمده به تعبیر سنایی نهنگی است که همه وسوسه‌های شیطانی وخیالات و اوهام باطل را که در نظر مردم عنوان پروردگاری یافته همه را فرو می‌بلعد و هیچ چیز باقی نمی‌گذارد مگر الله را که مجموعه خوبی و زیبایی و دانایی است. اما در باب شب قدر باید به قول حافظ گفت: 

 

آن شب قدری که گویند اهل خلوت امشب است

یا رب این تاثیر دولت از کدامین کوکب است 

 

بدین معنی که باید هر شبی را قدر دانست و تبدیل به یک شب نورانی کرد زیرا خداوند از شب و روز بیرون است و سرّ آنکه فرموده است قرآن را در ماه رمضان نازل کردیم این است که وقتی انسان متوجه طعام خاکی و نیازهای جسمانی است آمادگی برای دریافت مائده آسمانی ندارد اما وقتی دهان از این لقمه‌های خاکی بست لقمانی می‌شود که از لقمه‌های افلاکی حکمتی نصیب می‌گیرد و به طور کلی باید گفت حال خوش روزه یعنی فراغت از نیازهای جسمانی بهترین زمان دریافت وحی و الهام است. به خصوص روزه سخن می‌تواند گوش جان را در شنیدن پیام‌های غیبی یاری کند. در چنین حالی است که فرشتگان بر آدمی نازل می‌شوند و برحسب استعداد و قابلیت هر کس برای او ارمغان‌هایی از اندیشه‌های بدیع، شعرها و موسیقی‌ها، نقش‌ها و صورت‌ها و الهامات و بشارت‌ها می‌آورند و عاشقان را برات آزادی می‌بخشند. 

 

چه مبارک سحری بود و چه فرخنده شبی

آن شب قدر که این تازه براتم دادند (حافظ) 

 

تو لیلة القبری برو تا لیلة القدری شوی

چون قدر مر ارواح را کاشانه شو کاشانه شو (دیوان شمس)